Życie to ruch. Polski film biologiczny – na styku nauki i sztuki

mat. prasowe

Przegląd filmowy w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.

Tytuł przeglądu zapożyczony jest z jednego z filmów Karola Marczaka – pioniera i mistrza polskiego kina przyrodniczego, biologicznego i naukowego. Twórcy zapominanego, podobnie jak całe – bardzo prężne do lat 90. XX wieku – środowisko filmu edukacyjnego. W „Życie to ruch” Marczaka skupiają się wątki i problemy, które przyświecają naszemu przeglądowi: napięcie między sztuką i medium filmowym a naukami ścisłymi oraz wynikające z niego ogólne pytania filozoficzne.

Filmy biologiczne, powstające już w latach 40. XX wieku, chociaż tworzone były w celach badawczych oraz popularnonaukowych, chcemy wpisać w tradycję filmu awangardowego i eksperymentalnego. To właśnie kino naukowe wymuszało ciągłe poszukiwania formalne – zarówno na poziomie treści, jak i techniki filmowej. Celem twórców, tak samo jak artystek i artystów awangardowych, było znalezienie nowych sposobów opowiadania o świecie i przesunięcie granicy tego, co można pokazać za pomocą mediów wizualnych. Filmowcy tworzący filmy biologiczne od początku poszukiwali artystycznych środków do wyrażania treści naukowych, doskonale rozumiejąc problemy, które się z nimi wiążą – np. czy da się pogodzić prawa filmowego opowiadania (narrację, historię, skróty) z wymaganiami nauk ścisłych (np. obiektywność, mierzalność).

Kwestię tę można jednak odwrócić i zadać pytanie: jak medium filmowe i praktyki artystyczne wpływają na metody nauk ścisłych? Jednym z najważniejszych tematów projektu będzie zatem kwestia oceny wartości artystycznej i zmieniających się jej kryteriów oraz wzajemne wpływy praktyk naukowych i artystycznych. Odpowiedzi na te pytania – aktualne dziś szczególnie na polu bioartu oraz art&science – poszukamy w archiwum Wytwórni Filmów Oświatowych.

Jednym z bohaterów przeglądu będzie Karol Marczak, który już w latach 20. minionego wieku zapisał się w historii kina jako wynalazca. Autor przełomowych jak na swoje czasy  filmów, takich jak „Rozwój zarodka ptaka” czy „Praca serca zarodka troci”. Po 1945 roku był pionierem filmu biologicznego w Polsce, aż do lat 70. rewolucjonizując jego formy i techniki. W twórczości Marczaka, ale także jego kolegów i koleżanek realizujących filmy w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi, często pojawiają się kluczowe kwestie nie tylko dla kina (popularno)naukowego, ale i teorii kina w ogóle, np. problem ruchu i czasu oraz możliwości ukazania życia i paradoks ciągłego uśmiercania – zarówno naukowych preparatów, jak i życia w klatce filmowej (co jest widoczne choćby w filmie Karola Marczaka Życie to ruch z 1960 r.).

W czasie przeglądu zostaną zaprezentowane filmu, które nie były pokazywane od kilkudziesięciu lat. Zestawione zostaną ze współczesnymi pracami na styku sztuki, filmu i biologii. Jedną z takich artystek jest Urszula Zajączkowska – botaniczka twórczo komentująca stosowanie filmu jako narzędzia naukowego w badaniach nad roślinami.

Pierwszy pokaz w ramach przeglądu odbędzie się 27/04/2022 o 20:00 – polskie filmy biologiczne Karola i Marty Marczaków: Więcej informacji: https://u-jazdowski.pl/kino/repertuar/zycie-to-ruch/polskie-filmy-biologiczne-marczakowie

Więcej informacji o przeglądzie filmowym na stronie https://u-jazdowski.pl/kino/repertuar/zycie-to-ruch