Kiedy dokładnie powstał? Historia wariografu
Trudno jest oszacować dokładną datę powstania, jednak wzmianki na temat wykrywania kłamstw pojawiały się już w XVIII wieku. Popularny był wtedy esej Daniela Defoe, w którym autor traktował o wykrywaniu kłamstwa na podstawie badania ludzkiego pulsu. Przez kolejne lata różni badacze (m.in. fizjolog Angelo Mosso czy Cesare Lombrosso) podejmowali szereg działań, które miały monitorować prawdomówność rozmówców na podstawie poziomu ciśnienia krwi. Już w XX wielku kolejny badacz (Victorio Benussi) zaczął weryfikować również częstotliwość i szybkość oddechu, które miały być oznakami zdenerwowania. W 1921 roku powstało pierwsze profesjonalne urządzenie (połączone z systemem komputerowym), które miało za zadanie weryfikację, czy mówimy prawdę czy nie. W przeciągu ostatnich lat powstało urządzenie, które sprawdza ludzką prawdomówność na podstawie badania fal mózgowych.
W jaki sposób został wykorzystany po raz pierwszy?
Pierwszy raz wariograf został wykorzystany w pierwszej połowie XX wieku (dokładnie w 1945 roku). W ten sposób amerykanie chcieli sprawdzić, czy niemieccy jeńcy są odpowiednio wykwalifikowani na stanowiska administracyjne. Urządzenie to zyskało popularność na większą skalę po tym, jak udało się ujawnić przestępstwo (włamanie do skarbca w banku). Jego użycie jednak nie nastąpiło od razu – skorzystano z tego rozwiązania po tym, jak śledztwo nie przyniosło efektów. Te wydarzeniach urządzenie to zyskało popularność na większą skalę. W 1951 roku rozpoczęło się profesjonalne szkolenie specjalistów w tej dziedzinie dla wojska amerykańskiego. Nauka skupiała się na dwóch metodach: klasyczna tzw. Keelera (od nazwiska jednego z twórców tego urządzenia) oraz pytań kontrolnych Reida (polegająca na zadawaniu serii pytań krytycznych, obojętnych i kontrolnych).
Wariograf a poligraf – jaka jest różnica?
Są to nazwy tego samego urządzenia, a różnica polega jedynie na nazewnictwie. W Polsce od początku nazwano urządzenie wariografem, podczas gdy na świecie funkcjonowała nazwa poligraf. Obecnie jednak częściej spotykamy się z nazwą wariograf, jednak dawniej korzystano z poprzedniej nazwy i od niej utworzono nazewnictwo specjalistów z tej dziedziny – poligraferzy.
Korzystanie z wariografu na szerszą skalę
Gdy wojna dobiegła końca zaczęto korzystać z wariografu na szerszą skalę, również w innych krajach. Zaczęto szkolić specjalistów w tym zakresie początkowo w Chinach, a następnie wszystkie doświadczenia oraz wiedzę w tym zakresie przekazano również badaczom z Indii. Popularność tego urządzenia rozprzestrzeniła się także na inne kraje, dotarła aż do Europy Zachodniej. Może się wydawać, że wariograf od początku służył do rozwiązywania zagadek i śledztw, natomiast wręcz przeciwnie – testom badającym prawdomówność poddawano kandydatów starających się o stanowisko pracownika służb specjalnych. W ten sposób można było zweryfikować, czy dana osoba posiada odpowiednie kompetencje i czy jest w stanie dochować różnych tajemnic państwowych.
Współczesna praktyka
Wraz z rozwojem technologicznym urządzenia nazywane kolokwialnie wykrywaczami kłamstw również zmieniały swoją formę. Dzisiejsze wariografy przedstawiają wyjściowe dane za pomocą liczb i na ich podstawie weryfikują późniejsze dane, w odróżnieniu do pierwotnych wersji, które wszystkie dane przedstawiały na przesuwającej się rolce papieru i przyczepionych do mechanizmu mazaków. Mimo że wszystkie dane przedstawiane są w sposób cyfrowy, to baza, z której pozyskiwane są informacje, pozostała taka sama. Systemy pomiarowe nadal korzystają z takich informacji jak aktywność sercowo-naczyniowa, oddechowa i elektrodynamika. Przy odpowiedniej obserwacji widoczne są zmiany, które pozwalają na identyfikację nieprawdziwych wypowiedzi osób badanych. Podczas gdy w dawnych czasach dane te były ukazywane za pośrednictwem odpowiednich mazaków i kolorów, dzisiaj używane są do tego urządzenia cyfrowe i dane przedstawione w postaci liczb.
Wiarygodność badań wykrywaczem kłamstw
Na przestrzeni lat dane te również mogły wyglądać różnie. Trudno jest określić wiarygodność pierwszych, testowych urządzeń, bądź spekulacji na ten temat. Jednak wraz z rozwojem tej dziedziny badań i wieloletnią praktyką informacje przekazywane przez te urządzenia są coraz bardziej miarodajne. W dawnych czasach bywało różnie, natomiast obecnie przyjmuje się, że skuteczność badań wariograficznych wynosi nawet 98%. Podczas takiego zabiegu warto zadbać o odpowiednie warunki, dobrej jakości urządzenie oraz kompetentnego specjalistę w tej dziedzinie.
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
