Czasy, gdy praca była tylko transakcją ekonomiczną, definitywnie odeszły w przeszłość. Współczesny rynek pracy to coś znacznie więcej, to przestrzeń doświadczeń społecznych i emocjonalnych, gdzie jakość relacji i atmosfera stają się jednymi z kluczowych zasobów organizacji.
Ale czego tak naprawdę oczekują pracownicy od swoich pracodawców w kwestii klimatu w firmie i relacji międzyludzkich?
„To nie są lata 90.! Jak spoko żyć ze sobą w pracy?” to nowy poradnik portali z ogłoszeniami o pracę – rocketjobs.pl i Just Join IT – w którym autorzy przyjrzeli się temu, jak zmieniły się oczekiwania polskich pracowników, jeśli chodzi o atmosferę w miejscu pracy. Badanie przeprowadzone na grupie 805 pracowników biurowych z różnych branż (w tym IT) pokazuje, że przeszliśmy długą drogę od czasów, gdy dominowała sztywna, autokratyczna kultura pracy, a pracownicy „przymykali oczy na łamanie praw pracowniczych” tylko po to, by utrzymać etat. Dziś atmosfera w pracy stała się jednym z kluczowych czynników decydujących o tym, czy zostajemy w firmie, czy szukamy nowego miejsca.
„Rodzinna atmosfera” w pracy – mit czy rzeczywistość?
Słynne hasło „rodzinna atmosfera” od lat przewija się w firmowych żartach, stając się jedną z najbardziej wyśmiewanych haseł tuż obok „młodego, dynamicznego zespołu”. Tymczasem najnowsze badania pokazują, że atmosfera w pracy rzeczywiście ma fundamentalne znaczenie dla pracowników, choć niekoniecznie oznacza to, że chcemy szefem spędzać czas poza pracą.
Prawie 70 proc. ankietowanych lubi klimat swojego miejsca pracy i ma tam bliskich znajomych lub przyjaciół, z którymi chętnie spędza czas również po pracy. Co więcej, dla 69 proc. pracowników biurowych kontakty towarzyskie w pracy są równie ważne jak pensja i rozwój zawodowy. To pokazuje wyraźne przesunięcie priorytetów – współczesny pracownik szuka w pracy nie tylko źródła dochodu, ale również wspólnoty.
Najbardziej wymowny jest jednak inny statystyka: ponad trzy czwarte badanych (77 proc.) deklaruje, że nie przyjęłoby lepiej płatnej posady w firmie, w której panuje zła atmosfera. To mocny sygnał dla pracodawców – dobra atmosfera może być skuteczniejszym narzędziem retencji niż podwyżki.
Pokoleniowe różnice w podejściu do pracy
Różnice pokoleniowe w postrzeganiu atmosfery pracy są fascynujące i pokazują, jak zmieniają się oczekiwania wobec pracodawców. Generacja Z, czyli najmłodsi pracownicy, najbardziej ceni atmosferę panującą w swoim miejscu pracy – 75 proc. wyraża się o niej pozytywnie. To właśnie oni mają najwyższe poczucie, że pracodawca wspiera integrację i budowanie dobrych relacji w zespole.
Z kolei najstarsi pracownicy, reprezentujący pokolenie X, są najbardziej powściągliwi w swoich oczekiwaniach. Aż jedna czwarta (25 proc.) z nich nie oczekuje żadnego wsparcia od pracodawcy w zakresie rozwoju relacji między współpracownikami. Może to wynikać z faktu, że przez lata uczyli się tych oczekiwań nie mieć – w końcu w latach 90. w polskich biurach przeważały typowo hierarchiczne, formalne relacje, gdzie szefowie zarządzali autorytarnie, a pracownicy dbali głównie o utrzymanie zatrudnienia.
Mężczyźni kontra kobiety – różne potrzeby, różne doświadczenia
Ciekawy obraz wyłania się również z analizy różnic między płciami. Mężczyźni częściej niż kobiety pozytywnie oceniają atmosferę panującą w pracy i mają silniejsze poczucie szacunku oraz zaufania. Częściej też odczuwają, że mogą swobodnie wyrażać swoje opinie bez obawy o konsekwencje.
Kobiety z kolei wykazują większą ostrożność – częściej nie chcą, aby pracodawca ingerował w ich życie prywatne (69 proc. w porównaniu do 59 proc. mężczyzn). Tylko połowa kobiet uważa, że pracodawca zapewnia wszystkim równe szanse, podczas gdy taką opinię wyraża 60 proc. mężczyzn. Te różnice mogą odzwierciedlać realne doświadczenia dyskryminacji lub nierównego traktowania w miejscu pracy.
Czego oczekują pracownicy od integracji?
Najczęściej preferowane przez pracowników są szkolenia i warsztaty niekoniecznie związane bezpośrednio z zakresem obowiązków – wskazuje na nie 50 proc. ankietowanych. Na podium znalazły się również imprezy integracyjne takie jak kolacje tematyczne czy wigilie firmowe (44 proc.) oraz kilkudniowe wyjazdy integracyjne poza miasto (43 proc.).
Interesujące jest to, że spore grono pracowników ceni także pozornie prozaiczne rzeczy – dłuższe przerwy na pogaduchy przy kawie chce 39 procent badanych, a co czwarty ankietowany widzi w kalendarzu miejsce na integracyjne rozgrywki sportowe.
Granice prywatności a oczekiwania pracodawcy
Mimo że relacje w pracy są ważne, pracownicy wyraźnie zaznaczają swoje granice. Prawie dwie trzecie badanych (64 proc.) nie życzy sobie, aby pracodawca w jakikolwiek sposób ingerował w ich życie prywatne czy organizował im czas poza pracą. To pokazuje, że choć pracownicy chcą dobrych relacji w zespole, to jednocześnie oczekują szacunku dla ich autonomii.
Szczególnie wyraźne granice stawiają kobiety i starsi pracownicy. Generacja X zdecydowanie sprzeciwia się ingerencji pracodawcy w życie prywatne (71 proc.), podczas gdy najmniej problemów z tym ma generacja Z (55 proc.). To może świadczyć o tym, że młodsi pracownicy, wchodzący na rynek pracy w erze social mediów i zatartych granic między życiem prywatnym a zawodowym, są bardziej otwarci na takie formy wsparcia.
Pieniądze wciąż rządzą?
Mimo że atmosfera i relacje mają ogromne znaczenie, rzeczywistość jest nieco bardziej złożona. Aż 63 proc. badanych przyznaje szczerze, że w pracy są przede wszystkim dla pieniędzy. Ten pozorny paradoks pokazuje, że choć pracownicy cenią dobre relacje i atmosferę, to nadal traktują je jako uzupełnienie, a nie zamiennik godnego wynagrodzenia.
To także sygnał dla pracodawców umieszczających ogłoszenia o pracę na portalach takich jak rocketjobs.pl, że nie można budować strategii retencji wyłącznie na „miękkich” benefitach, ignorując kwestie finansowe. Dobra atmosfera to fundament, ale pracownicy oczekują również uczciwego wynagrodzenia za swoją pracę.
Wyzwania w budowaniu pozytywnej atmosfery
Nie wszystko w polskich firmach wygląda różowo. Niepokojącym sygnałem jest fakt, że co czwarty pracownik twierdzi, iż nie ma możliwości otwartego wyrażania swojej opinii w miejscu pracy bez obawy o konsekwencje.
Brak poczucia psychologicznego bezpieczeństwa nie tylko wpływa negatywnie na samopoczucie pracowników, ale także przekłada się na wymierne straty dla organizacji. Nieujawnione problemy, niewykorzystane pomysły na usprawnienia czy brak konstruktywnej krytyki mogą prowadzić do poważnych błędów strategicznych.
Przyszłość kultury pracy
Dane z badań pokazują wyraźnie, że jesteśmy świadkami fundamentalnej zmiany w postrzeganiu pracy. Klimat organizacyjny przestaje być tłem dla „prawdziwej” pracy, a staje się jej integralnym składnikiem. To nie tylko trend, ale dowód na to, że jakość relacji i atmosfera psychologiczna będą coraz bardziej decydować o sukcesie organizacji.
Firmy, które zrozumieją tę zmianę i zainwestują w budowanie autentycznie pozytywnej kultury pracy – opartej na szacunku, zaufaniu i otwartej komunikacji, a nie tylko na hasłach marketingowych – zyskają znaczącą przewagę konkurencyjną. W czasach, gdy walka o talenty staje się coraz bardziej zacięta, to właśnie jakość środowiska pracy może stanowić o tym, czy najlepsi pracownicy będą chcieli zostać, czy będą szukać szczęścia gdzie indziej.
Atmosfera w pracy to już nie „miła otoczka” – to strategiczna inwestycja w przyszłość organizacji. I jak pokazują badania, pracownicy to doskonale rozumieją.
