Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Prof. Jakub Lewicki, dokonał kolejnego wpisu do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego. Tym razem zwrócono uwagę na budynek szpitala, znanego jako „Czerwony Dwór”, usytuowany przy ul. Kasztanowej 21 w Markach.
Pierwsze wzmianki o folwarku Czerwony Dwór w Pustelniku pochodzą z połowy XIX wieku, jednak to lata 1904-1915 związane z osobą Władysława Olechnowicza, psychiatry prowadzącego prywatny dom zdrowia w Lublinie, stanowiły przełom w historii tego miejsca. Olechnowicz przeniósł swój zakład do Czerwonego Dworu przy stacji Pustelnik kolejki Markowskiej, gdzie kierował nim do 1915 roku.
Warto zaznaczyć, że lokalizacja Czerwonego Dworu nie była przypadkowa. W pobliskiej Drewnicy (obecnie Ząbki) istniał Zakład dla Umysłowo Chorych zarządzany przez Warszawskie Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Nerwowo i Umysłowo Chorymi, cieszący się dobrą opinią od 1903 roku.
Kolejne ważne etapy historii tego miejsca to lata 1920, kiedy to na terenie Czerwonego Dworu działał szpital polowy dla rannych żołnierzy polskich w czasie wojny polsko-bolszewickiej, oraz czas Powstania Warszawskiego, gdy schronienie otrzymali żołnierze Armii Krajowej z Obwodu VII Rejonu „Celków-Marki”. Po 1945 roku obiekt pełnił funkcję domu dla sierot i dziewcząt z niepełnosprawnościami. W latach 1947–90 działała tu Szkoła Powszechna, a następnie dziewczęta uczęszczały do Szkoły Publicznej w Pustelniku.
Budynek Czerwonego Dworu pełni istotną rolę jako ostatni historyczny obiekt dokumentujący funkcjonowanie w tym miejscu folwarku. Jego walory artystyczne są zauważalne w starannym opracowaniu zewnętrznej formy, gdzie użyto lizen, tynkowanych pasów, profilowanych gzymsów, attykowych szczytów o schodkowym układzie na wejściach bocznych, oraz różnorodnej stolarki okiennej, urozmaicającej długie elewacje boczne.
Ten zabytkowy budynek stanowi nie tylko przyczynek do badań dawnej miejscowości Pustelnik, ale także poszerza naszą wiedzę o historii Marek.
