Już tylko kilka dni pozostało, by zagłosować w plebiscycie mieszkańców warszawskiej nagrody architektonicznej – a konkurencja wygląda na jeszcze ciekawszą niż zwykle. Wybrać można spośród gmachów imponująco wielkich, skromnych realizacji, projektów społecznych, czy rewitalizacji. Miasto czeka na Wasz głos do 21 marca.
10. edycja konkursu zapowiada nam Warszawę zieleńszą, rewitalizowaną i obfitującą w subtelne, acz przykuwające oko realizacje – wśród nich m. in. majestatyczny gmach Muzeum Historii Polski i nieustępujący mu wcale budynek Muzeum Historii Polski. Wszystkich nominowanych zobaczycie poniżej. A zagłosować możecie tu.
ARCHITEKTURA UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO
Pierwotna koncepcja Muzeum Wojska Polskiego została wyłoniona w 2009 roku w konkursie architektonicznym. Zwycięski zespół z pracowni WXCA zaproponował układ trzech nowoczesnych brył, który nawiązuje do XVIII-wiecznej kompozycji koszar Gwardii Pieszej Koronnej.
W centralnej części Cytadeli Warszawskiej stanął gmach główny (dziś Muzeum Historii Polski) oraz boczny pawilon południowy (Muzeum Wojska Polskiego). Bliźniaczy pawilon – północny powstanie przyszłości. Wszystkie trzy budynki zostały symetrycznie rozplanowane wokół reprezentacyjnego placu Gwardii.
Bryła Muzeum Wojska Polskiego została wykonana z betonu architektonicznego barwionego w masie na ceglasty kolor ze zbrojeniem kompozytowym. Na elewacjach jest charakterystyczny, reliefowy wzór szewronu, jedynie górna część (attyka) jest gładka. W oszczędzaniu energii pomaga 91 pomp ciepła.
W obiekcie od 13 sierpnia 2023 r. można oglądać wystawę „1000 lat chwały oręża polskiego”. Na powierzchni 2700 mkw. zgromadzono ok. 3 tysięcy najciekawszych i najcenniejszych zabytków reprezentujących militaria z tysiąclecia polskiej wojskowości. Trwają przygotowania do otwarcia ekspozycji stałej w salach tematycznych.
Adres: Plac Gwardii Pieszej Koronnej
Autorzy: WXCA, zespół autorski: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska, Paweł Grodzicki, Paweł Wolanin, Krystian Tomczyk, Katarzyna Billik, Ewelina Szeląg, Andrzej Bulanda, Anna Dobek-Lenczewska, Kajetan Szostok, Małgorzata Gilarska, Barbara Płonczyńska, Marcin Jurusik, Adrianna Nowak, Małgorzata Dębowska; współpraca: Buro Happold Polska, Pracownia Akustyczna Piotr Kozłowski, Studio Krajobraz, Janczarski Studio, MT usługi projektowo-wykonawcze, Protect.
Inwestor: Muzeum Wojska Polskiego
Fot. Marcin Czechowicz
ARCHITEKTURA UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
MUZEUM HISTORII POLSKI
Ogromy gmach Muzeum Historii Polski ma 200 metrów długości, 60 m szerokości i 24 m wysokości. Prostopadłościenna bryła zamyka Plac Gwardii. Jest minimalistyczna i monolityczna, obłożona białym marmurem z Portugalii z wyrazistym i nieregularnym rysunkiem żyłkowań w szarym kolorze. Kamienne płyty są ułożone w poziome pasma. Całość może kojarzyć się z pokładami kolejnych warstw geologicznych i archeologicznych symbolizujących nawarstwiania się historii. Elewację zdobi miejscami detal architektoniczny w postaci ornamentów inspirowanych m.in. reliefem z Drzwi Gnieźnieńskich, gotyckim sklepieniem kryształowym czy dekoracjami krakowskiej Kaplicy Zygmuntowskiej.
W budynku Muzeum Historii Polski o powierzchni 44 000 mkw. oprócz przestrzeni wystawowych znajdują się sale edukacyjne i warsztatowe, audytoryjne, projekcyjne, sala koncertowa na 600 osób, gastronomia, pracownie konserwatorskie, magazyny. Na razie można oglądać tylko wystawę czasową. Wystawa stała będzie jedną z największych w Polsce. Zajmie 7 tys. mkw. Wystawa będzie miała charakter narracyjny, ma opowiadać ponad 1000 lat dziejów Polski przy pomocy oryginalnych zabytków oraz scenografii i multimediów tworzących przestrzeń doświadczenia przeszłości. Latem na dachu działa taras widokowy. Na tyłach gmachu od strony Wisłostrady urządzono park miejski o powierzchni 30 ha z tarasami i meblami do wypoczynku. Pod placem Gwardii mieści się m.in. parking podziemny na ok. 600 samochodów.
Adres: ul. Gwardii 1
Autorzy: WXCA, zespół autorski: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska, Paweł Grodzicki, Krzysztof Budzisz, Katarzyna Billik, Rafał Boguszewski, Kamil Cedzyński, Anna Dobek-Lenczewska, Małgorzata Gilarska, Beata Głaz, Marcin Jurusik, Michał Kalinowski, Michał Kasprzyk, Ludwik Kaizerbrecht, Karcin Kruk, Paulina Kucharska, Jan Kucza-Kuczyński, Elżbieta Leoniewska, Michał Lipiec, Anna Majewska-Karolak, Krzysztof Marciszewski, Adam Mierzwa, Marta Nawrocka, Mariusz Niemiec, Magdalena Nowak, Magdalena Julianna Nowak, Barbara Płonczyńska, Zuzanna Rosińska, Paweł Słupski, Michał Staniszewski, Łukasz Szczepanowicz, Kajetan Szostok, Krystian Tomczyk, Paweł Wolanin, Michał Żurek; współpraca: WSP Polska, Biuro Techniczne Tuscher, Pracownia Akustyczna Piotr Kozłowski, Janczarski Studio, QLAB Laboratory of Light, GASTRO-PROJEKT dr inż. Barbara Koziorowska-Abramczyk, Proteck, RS Architektura Krajobrazu, MT usługi projektowo-wykonawcze: Tadeusz Kurzewski
Inwestor: Muzeum Historii Polski, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fot. Muzeum Historii Polski/A. Małachowski
ARCHITEKTURA UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
BIBLIOTEKA W CHOSZCZÓWCE
Nowa biblioteka publiczna w Choszczówce to efektowna bryła z drewna z dużymi przeszkleniami wpuszczającymi światło naturalne do środka. Z każdego z pomieszczeń na parterze można wyjść na otaczający teren zieleni.
Budynek ma dwie kondygnacje i około 670 mkw. powierzchni. Powstał w konstrukcji z drewna klejonego oraz prefabrykowanych elementów ścian i stropów. Taki materiał i sposób budowania pozwoliły zredukować zużycie energii pierwotnej oraz ślad węglowy całego obiektu. Budynek jest tani w ogrzewaniu dzięki zastosowaniu pompy ciepła zintegrowanej z panelami fotowoltaicznymi.
Na parterze działać będzie wypożyczalnia dla dorosłych, czytelnia czasopism, mediateka, szatnia oraz sala wielofunkcyjna z zapleczem. Na piętrze znajdzie się wypożyczalnia dla dzieci i młodzieży oraz sala multimedialna. Budynek oprócz głównej funkcji ma także pełnić rolę lokalnego centrum aktywności. Sale będzie można wynająć na zorganizowanie konferencji czy imprezy okolicznościowej. Do nowego obiektu trafi księgozbiór z biblioteki przy ul. Raciborskiej, którą zamknięto z powodu złego stanu technicznego.
Adres: ul. Kłosowa 6
Autorzy: Ambient, zespół autorski: Magdalena Pios, Zofia Sobolewska, Julianna Skuz, Rafał Chmielewski, Antoni Kostrzewa; mural: Alek Slon; architektura krajobrazu: Katarzyna Kwiatkowska
Inwestor: Urząd Dzielnicy Białołęka m.st. Warszawy
Fot. Artur Wosz
ARCHITEKTURA MIESZKANIOWA
OSIEDLE NORDIC BEMOWO
W 2023 roku zakończył się pierwszy etap osiedla Nordic Bemowo fińskiej firmy deweloperskiej YIT. Projekt pracowni Kuryłowicz & Associates jest realizowany wzdłuż ul. Lazurowej na Bemowie. Centralnym punktem założenia jest plac w środku osiedla. Będzie tu przestrzeń rekreacyjna dla dzieci i seniorów, miejsca do wypoczynku oraz strefy na spotkania plenerowe – pikniki czy seanse kina letniego. Na parterach budynków przy placu znajdą się lokale usługowe, małe sklepy i kawiarnie. Piotr Marciniak, architekt-partner z pracowni Kuryłowicz & Associates tak mówi o projekcie: – W trakcie prac koncepcyjnych zwróciliśmy uwagę na piękno i funkcjonalność nordyckiej architektury. Zainspirowani fińskimi realizacjami zaproponowaliśmy spójny urbanistycznie układ budynków o wyrazistej architekturze. Obiekty projektowane są w dwóch typach budynków tzw. „zetki” (budynek korytarzowy) oraz budynku tzw. „punktowca”.
Na osiedlu są stacje do ładowania pojazdów elektrycznych, parkingi rowerowe, ogrody deszczowe, pergole, miejsca dla zwierząt i kieszonkowy las brzozowy. W ramach całego projektu powstanie 14 budynków wielorodzinnych oraz 9 budynków jednorodzinnych o łącznej powierzchni użytkowej mieszkalnej ponad 33 000 mkw. W ofercie są mieszkania od dwupokojowych po pięciopokojowe w metrażach od 25 do 117 mkw.
Adres: ul. Bolesława Orlińskiego 3 i 3a
Autorzy: Kuryłowicz & Associates, zespół autorski: Ewa Kuryłowicz, Piotr Marciniak, Tomasz Czerwiec, Elżbieta Szymańska-Golatowska, Julia Lasek, Sonia Kwiatkowska, Jakub Staszkiewicz, Tadeusz Dziuganowski, Patryk Królikowski, Anna Polańska, Zofia Kubiszewska, Adam Węglarz, Karolina Krawczyk-Stefańska, Jan Rubel
Inwestor: YIT Development
Fot. Nate Cook
ARCHITEKTURA MIESZKANIOWA
DOM MATKI BOŻEJ SERDECZNEJ
Dom dla osób w kryzysie bezdomności powstał przy ul. Foliałowej 11 we Włochach. Działkę przekazało miasto. Lokalizacja jest trudna w sąsiedztwie schowanej za ekranami akustycznymi trasy S2. W tej okolicy często przelatują samoloty. Architekci z pracowni XYstudio zaprojektowali skromny, estetyczny i bardzo funkcjonalny budynek na czasowy pobyt osób z niepełnosprawnościami oraz chorych. Placówka oferuje nocleg w 6-osobowych pokojach, a jej pracownicy pomagają w formalnościach ustalenia tożsamości, zapewniają opiekę lekarką, postawienie diagnozy i terapię. Osoby w kryzysie bezdomności uzyskują także wsparcie w rozwijaniu umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych i rozwiązywania własnych problemów.
Dom wyrasta z betonowej bazy z widocznymi odciskami szalunku. Kompozycja dużych i mniejszych okien urozmaica fasady, wynika z funkcji w pomieszczeniach. Niskie parapety są w pokojach przy stołach, wyższe nad łóżkami. Małe okna można otwierać, duże są zamontowane na stałe. Elewacje zostały wykończone w ceglastym kolorze, w rdzawym odcieniu.
Ważna przestrzeń to taras z palarnią. Cała centralna przestrzeń wnętrza jest otwarta i okolona galeriami, które prowadzą do różnych pomieszczeń na piętrze. Pośrodku na parterze stanęła kaplica z drewna klejonego o archetypicznym kształcie domu z dwuspadowym dachem. Obok znajduje się jadalnia, która funkcjonuje jak świetlica.
Adres: ul. Foliałowa 10
Autorzy: XYstudio, zespół autorski: Filip Domaszczyński, Dorota Sibińska, Marta Nowosielska; współpraca: Natalia Komsta, Łukasz Smolczewski, Małgorzata Sikora, Marta Skoniecka
Inwestor: Fundacja Domy Wspólnoty Chleb Życia
Fot. Piotr Krajewski
ARCHITEKTURA MIESZKANIOWA
RYTM NA KABATACH
Budynek mieszkalny Rytm został zbudowany blisko stacji metra Kabaty. Zajął część terenu z parkingiem i drogami, które dawniej przylegał do usuniętego supermarketu Tesco. Budynek jest bardzo długi, ma około 300 metrów, dlatego jego bryła została podzielona na 7 segmentów. Każdy z nich ma inną i zróżnicowaną elewację wydzielonych sześcioma pionami komunikacyjnymi. Budynek stoi na słupach konstrukcyjnych o kształcie litery „V”, co sprawia, że można swobodnie przemieszczać się w poprzek w poziomie chodnika. Główne wejścia do każdego z pionów z klatkami schodowymi i windami są zlokalizowane od strony północnej. Przy każdym z nich znajduje się rowerowania, także z miejscem na wózki dziecięce. Te przestrzenie są wydzielone w parterze ażurowymi przesłonami z metalu.
Uwolnienie parteru i postawienie budynku na słupach zapewnia wizualne połączenie oraz swobodne przemieszczanie się pod nim w stronę już istniejącego parku linearnego. W przestrzeni pod budynkiem architekci zaprojektowali strefy wypoczynkowe z siedziskami, bujanymi ławkami, wnękami, które będą sprzyjać integracji sąsiedzkiej. Na dachu powstał mały taras dla wszystkich mieszkańców.
Adres: Aleja Komisji Edukacji Narodowej 14
Autorzy: WWAA, zespół autorski: Marcin Mostafa, Natalia Paszkowska, Krzysztof Mazanek, Michał Kielian, Katarzyna Kłaczek, Marta Kastelik, Katarina Kędrak, Stefan Kielman, Konrad Nizołek, Małgorzata Wilczyńska, Sylwia Polit, Małgorzata Kwiatkowska
Inwestor: Echo Investment S.A.
Fot. Konrad Niziołek
NOWE ŻYCIE BUDYNKÓW
DZIAŁANIA FUNDACJI BRDA: PROJEKT OKNO I PROJEKT BUDO
Projekt OKNO Fundacja BRDA rozwinęła na dobre w Warszawie 2023 r. Na ich stronie czytamy: „zanurzamy się w świat materiałów z drugiego obiegu oraz w działania pomocowe w Ukrainie. Póki trwa wojna, priorytet jest jasny – pomóc tym, którzy przez nią tracą dom. Reuse to szansa na udzielenie takiej pomocy”. Fundacja pozyskuje okna z obiektów przeznaczonych do wyburzenia oraz od osób prywatnych, które planują u siebie wymianę stolarki na nową. Potem trafiają one na teren magazynu Zarządu Dróg Miejskich, a stamtąd do organizacji non-profit zajmujących się odbudową zniszczonych domów w Ukrainie. Setki okien udało się zdemontować w trakcie rozbiórki m.in. biurowca Atrium na Woli czy Wilcza House w Śródmieściu. Trafiły do Charkowa i Chersonia. Wszystkie zostały zainstalowane w ukraińskich domach i szkołach. Polski pawilon na Biennale Designu 2023 w Londynie, który opowiadał o tym projekcie, zdobył główną nagrodę Biennale.
Projekt BUDO wykorzystuje materiały budowlane oraz elementy wyposażenia wnętrz z drugiego obiegu. Pozwala zmniejszać ilość odpadów i wspierać organizacje społeczne. Drugie życie zyskują lampy, sufity podwieszane, parkiety, drzwi, grzejniki czy ścianki działowe. Część zdemontowanych elementów Fundacja BRDA sprzedaje, by finansować działania statutowe, większość trafia do najbardziej potrzebujących. Z rozbiórki kamienicy przy ul. Rozbrat udało się pozyskać 450 mkw. dębowego parkietu, lampy oraz grzejniki, a z remontu biur w Złotych Tarasach granitowe płyty do ponownego wykorzystania. Z budynku Metropolitan do fundacji, a następnie do 29 organizacji społecznych trafiło 590 elementów wyposażenia biurowego. Łącznie w ramach projektu BUDO udało się uratować blisko 50 ton materiałów i elementów wyposażenia przed wysypiskiem. Taka działalność łączy branżę budowlaną z trzecim sektorem, aktywizuje społecznie deweloperów i inwestorów oraz firmy rozbiórkowe. To także jedna z nielicznych form promocji material reuse w architekturze i designie, szansa na bardziej zielone miasto i zmniejszenie śladu węglowego inwestycji realizowanych w stolicy.
Adres: Magazyn Zarządu Dróg Miejskich: ul. Notecka 4/6; biuro fundacji: Belwederska 36/38
Organizator: Fundacja BRDA: Zofia Jaworowska, Petro Vladimirov
Fot. Kuba Rodziewicz
NOWE ŻYCIE BUDYNKÓW
KWARTAŁ SPOŁECZNO-KULTURALNY EMILII PLATER 29-31
W cieniu dwóch wieżowców: Marriotta i Oxfor Tower stoi dawna szkoła tysiąclatka z 1962 r. zaprojektowana przez Jerzego Baumillera i Jana Zdanowicza. Od czterech lat służy ona za siedzibę Teatru Komuna Warszawa, która organizuje tu ponad 150 imprez rocznie. Bogaty program, koncerty, wystawy, kino letnie, a także zieleń przyciąga tysiące ludzi o różnych zainteresowaniach. Działa też ogólnodostępna strefa sportowa, której remont został przeprowadzony z budżetu obywatelskiego dzięki inicjatywie Komuny Warszawa.
Idea zapisania tej funkcji w tym miejscu jako kwartału społeczno-kulturalnego EP 29-31, czyli enklawy przy ul. Emilii Plater 29-31, narodziła się w 2023 roku w trakcie zbierania uwag do nowego Studium Warszawy. Chodzi o przyszłość tego terenu z dawną szkołą, która miała ustąpić miejsca pod budowę wysokich budynków. Społecznicy optujący za EP 29-31 przekonują: „Zrealizowane projekty ujawniły potencjał tego miejsca jako unikalnego założenia urbanistyczno-architektonicznego odpowiadającego na wyzwania kryzysu klimatycznego i wpisującego się w założenia flagowego projektu rozwoju miasta, czyli Nowego Centrum Warszawy”.
Wydarzenia w dawnej szkole są dofinansowywane przez Urząd Miasta Stołecznego Warszawy w ramach projektu Komuna Warszawa – Społeczna Instytucja Kultury.
Adres: ul. Emilii Plater 29-31
Organizator: Teatr Komuna Warszawa: Grzegorz Laszuk, Alina Gałązka
Fot. Mikołaj Grospierre
NOWE ŻYCIE BUDYNKÓW
OTWARTY JAZDÓW. 10 LAT DZIAŁALNOŚCI
Otwarty Jazdów (taki jest dla wszystkich) funkcjonuje od 2013 r. Społecznicy zaczęli działać jako grupa nieformalna, by uchronić enklawę drewnianych domków fińskich w zieleni przed likwidacją. Następnie zorganizowali się w Partnerstwo Lokalne. Teraz działają jako formalny Związek Stowarzyszeń.
Osiedle 96 domków powstało w 1945 r. Część z nich była w kolejnych latach usuwana, by zrobić miejsce pod budowę Trasy Łazienkowskiej, ambasad Francji czy Niemiec. Do dziś zostało już tylko 27 domków z przyległymi ogrodami. Żyją w nich i działają mieszkańcy, różne organizacje pozarządowe, miejscy ogrodnicy i pszczelarze, akademicy i studenci, artyści oraz pracownicy firm, spółdzielni, ambasad i instytucji publicznych. Wspólnie troszczą się o dziedzictwo historyczne, przyrodnicze i społeczne osiedla. Prowadzą ogólnodostępne działania kulturalne, edukacyjne i artystyczne. Wypracowują społeczny systemu zarządzania tym miejscem. Wprowadzają innowacyjne mechanizmy współdecydowania i współdziałania wszystkich związanych z Jazdowem. Chcą łączyć różne grupy osób zainteresowanych, „aby wspólnie rozwijać przestrzeń publiczną, tworzyć ofertę społeczną i kulturalną dostępną dla każdego, sprawdzać w praktyce alternatywne modele finansowania i wymiany bezpieniężnej, wspólnie uprawiać ogrody i po prostu dobrze spędzać czas wolny”.
Adres: ul. Jazdów 10/5
Organizatorzy: Partnerstwo Otwarty Jazdów, Partnerstwo dla Osiedla Jazdów, Stowarzyszenie Mieszkańców Domków Fińskich Jazdów
Fot. Dominika Dzieniszewska
PROJEKTOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ
PARK AKCJI „BURZA”
Kopiec Powstania Warszawskiego z symbolem Polski Walczącej został usypany z gruzów zniszczonego miasta w trakcie powojennej odbudowy. W 2023 roku przeszedł wielką metamorfozę. Rewitalizacja objęła cały teren kopca z Parkiem Akcji „Burza”. Po zmianie to nie tylko miejsce pamięci, ale także wypoczynku z placami zabaw dla dzieci i różnymi atrakcjami. Są zjeżdżalnie, tunele, huśtawki. Większość urządzeń do zabawy została wykonana z naturalnych materiałów. Cały teren można po przebudowie pokonać na wózku (na ostatnim etapie z asystą) i w wózku.
Na szczyt Kopca prowadzą teraz dwie trasy. Są schody z miejscami do wypoczynku i podświetlanymi barierkami. Powstały też wąwozy, których ściany zostały wykonane z gruzobetonu pozyskanego na miejscu. Z wąwozów można przejść na ścieżkę przyrodniczą, która prowadzi do kładki rozpostartej wśród drzew. Można na nią wejść lub wjechać wózkiem również od strony ul. Grupy AK „Północ”, przy której powstała strefa dla psów.
W ramach inwestycji udało się posadzić ponad 450 drzew parkowych i około 8,5 tys. sadzonek drzew leśnych, a także krzewy i byliny. Zachowano strefy dzikiej przyrody o ograniczonej dostępności dla człowieka.
Inwestycja była realizowana w ramach projektu unijnego „Utworzenie terenów zieleni o symbolice historycznej na obszarze m.st. Warszawy, współfinansowanego z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020”.
Adres: Park Akcji „Burza” przy ul. Bartyckiej
Autorzy: topoScape, architektura krajobrazu: Justyna Dziedziejko, Magdalena Wnęk, Joanna Chylak, Anna Sternytska, Agnieszka Tama; Archigrest, architektura parku i wystaw: Maciej Kaufman, Marcin Maraszek, Jerzy Przychodni, Agata Holdenmajer, Natalia Janek, Karolina Potębska, Rafał Murawski; konstrukcja: Konbud; Technologia betonu: Technologia Betonów Architektonicznych i Specjalistycznych Krzysztof Kuniczuk; projekt drogowy: Anna Utrata; instalacje Sanitarne: Pion; Projekt geotechniczny: Geotest; instalacje elektryczne i teletechniczne: Jarosław Derlacki; konsultacja fitosocjologiczna: Piotr Sikorski; kurator wystawy historycznej: Adam Przywara; autorzy ścieżki przyrodniczej: Fundacja Dzieci w Naturę, Kasper Jakubowski, Małgorzata Łaciak, Katarzyna Martyna-Jakubowska, Elżbieta Roman; projekt graficzny wystaw: Kaja Kusztra; generealny wykonawca: Sorted
Inwestor: Zarząd Zieleni m.st. Warszawy
Fot. Michał Szlaga
PROJEKTOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ
MODERNIZACJA PARKU CICHOCIEMNYCH SPADOCHRONIARZY AK
Po przebudowie parku nazywanego na Ursynowie od wzniesienia Górką Kazurką mieszkańcy mogą korzystać z nowych alejek, ścieżek rowerowych oraz placu zabaw. Pojawiła się też nowa zieleń – posadzono 300 drzew i 5 tys. mkw. krzewów. Teren parku liczy ponad 17 ha, z których ponad 10 zostało objętych inwestycją dofinansowaną ze środków unijnych. Przebudowę parku poprzedziły konsultacje społeczne w 2018 r. Zgodnie z postulatami mieszkańców, miejscy ogrodnicy zachowali naturalny, łąkowy charakter tego miejsca. Wszystkie prace budowlane zostały przeprowadzone z poszanowaniem lokalnej przyrody i wymaganiami dla Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, do którego należy park. Na jego terenie miejscy ogrodnicy pozostawili także rzadziej koszone strefy, ostoje dzikiej przyrody.
Pojawiło się wiele miejsc do wypoczynku – siedziska w kształcie łezki, ławki z drewnianych kłód oraz ławki warszawskie. W zmodernizowanym parku można skorzystać też z nowej altany i dużej polany położonej przy stoku Górki Kazurki. Dzieci mogą bawić się na nowym placu zabaw, który zlokalizowano w dwóch strefach – nasłonecznionej i zacienionej. Dwie altany oraz „psi park” zostały przeniesione do lasu, popularnie nazywanego brzózkami. Prowadzi tam nowa, wygodna ścieżka. W parku są też nowe latarnie i kosze na śmieci.
Na szczycie Górki Kazurki powstał punkt widokowy. Użytkownicy parku mogą też odwiedzić dwie ścieżki dydaktyczne: historyczną, poświęconą legendarnej formacji Cichociemnych oraz przyrodniczą.
W parku posadzono 300 drzew rodzimych gatunków. To m.in. brzozy, dęby, klony polne, śliwy wiśniowe, grusze pospolite, wierzby, jarzęby mączne. Duże drzewa – wierzby czy klony pospolite – pojawiły się m.in. wzdłuż trasy rowerowej. Posadzono też nowe krzewy, łącznie przybędzie tu 5 tys. mkw. tych roślin.
Inwestycja była realizowana w ramach projektu „Utworzenie terenów zieleni o symbolice historycznej na obszarze m.st. Warszawy” współfinansowanego z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
Adres: Park im. Cichociemnych Spadochroniarzy AK
Autorzy: eM4. Pracownia Architektury. Brataniec, zespół autorski: Marcin Brataniec, Urszula Forczek-Brataniec, Marek Bystroń
Inwestor: Zarząd Zieleni m.st. Warszawy
Fot. Marcin Czechowicz
PROJEKTOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ
MODERNIZACJA POLA MOKOTOWSKIEGO
Projekt rewitalizacji Pola Mokotowskiego został wybrany w konkursie realizacyjnym. Zwyciężyła koncepcja WXCA (projektowali m.in. plac Pięciu Rogów, Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego w Cytadeli Warszawskiej). Przebudowano cały układ wodny. Zniknęła ogromna niecka z betonu z lat 70. Coroczne napełniane na wiosnę i spuszczanie wody przed zimą oznaczało nie tylko marnotrawstwo i wysokie koszty, ale także oznaczało cykliczną zagładę małych organizmów żyjących w wodzie i dzięki niej. Nowy zbiornik to teraz całoroczny akwen z tarasami, miejscami wypoczynku. Ma charakter naturalny, składa się z dwóch stref: rekreacyjnej i regeneracyjnej z roślinnością, która podczyszcza wodę. Przebudowane założenia wodne wykorzystujące deszczówkę oraz tereny po dawnej bazie MPO na tyłach Biblioteki Narodowej zapewniają teraz bioróżnorodność. Ogrody biocenotyczne to połączenie łąki kwietnej, ogrodu deszczowego i wysokiej zieleni. Do sypania górek i umocnienia brzegów założeń wodnych został użyty beton uzyskany ze skruszenia starej, betonowej niecki. Odnowione Pole Mokotowskie będzie się harmonijnie łączyć z terenami Skry, Biblioteki Narodowej, stadionu Syrenka, budynkami akademickimi przy ul. Batorego.
Adres: Pole Mokotowskie
Autorzy: WXCA, zespół autorski: Paweł Grodzicki, Szczepan Wroński, Marta Sękulska – Wrońska, Łukasz Szczepanowicz, Małgorzata Gilarska, Krzysztof Moskała, Paweł Wolanin, Magdalena Julianna Nowak, Agnieszka Radziszewska, Michał Poziemski, Anna Szymańska, Aleksandra Wiktorko-Rakoczy, Katarzyna Dankiewicz, Michał Szaruga, Anna Wilczyńska, Maja Skibińska, Krzysztof Herman, Grzegorz Gądek, Marcin Gąsiorowski; współpraca: Szelest Pracownia, Hydroinvest, Hydroidea, Spółka Komandytowa, Space-Group, Civil Transport Designers, Akwen, Kanwa, Skwer Sportów Miejskich
Inwestor: Zarząd Zieleni m.st. Warszawy
Fot. Krzysztof Babicki, Zarząd Zieleni m.st. Warszawy
WYDARZENIE ARCHITEKTONICZNE
ZGRUZOWSTANIE WARSZAWY 1945-1949. WYSTAWA I KSIĄŻKA
Warszawa nie odrodziła się sama niczym Feniks z popiołów, ale powstała z gruzów mrówczą pracą mieszkanek i mieszkańców naszego miasta. O tym była wystawa w Muzeum Warszawy oraz książka pod redakcją Adama Przywary „Zgruzowstanie. Przeszłość i przyszłość ruin w architekturze”.
W opisie wystawy czytamy: „Ponad 500 obiektów w siedmiu salach. Wystawa prowadzi przez pierwsze cztery lata odbudowy stolicy. Artystyczne wizerunki ruin to efekt doświadczeń pierwszych powracających. W kolejnych salach ruiny odżywają, toczy się codzienne życie, zaczynają się także pierwsze rozbiórki. Cegła staje się bezcennym skarbem”.
Stolicę po II wojnie światowej pokrywały około 22 miliony metrów sześciennych gruzu. Początkowy odpad do usunięcia i uprzątnięcia szybko stał się surowcem do odzysku i ponownego wykorzystania. Gruz po 1945 roku zyskał szybko status podstawowego materiału budowlanego. Unikatowe cegły rozbiórkowe, próbki gruzobetonu, elementy rzeźb i detale architektoniczne, kafle piecowe czy ceramika zajęły centralne miejsce najważniejszych i cennych eksponatów. Stały się punktem wyjścia do pogłębionej refleksji i opowieści o trudzie odbudowy o czym przypominały fotografie, prace graficzne, malarskie, dokumenty, mapy, kroniki filmowe czy nagrania historii mówionej.
Gruz dosłownie odcisnął piętno w krajobrazie miasta. To z niego usypano Kopiec Powstania Warszawskiego, Górkę Moczydłowską czy Górkę Szczęśliwicką. Dziś są to nie tylko miejsca pamięci o historii naszego miasta, ale także bardzo atrakcyjne miejsca wypoczynku, z których można obserwować efekt powojennej odbudowy.
Autorzy: Kurator: Adam Przywara, współpraca: Katarzyna Jolanta Górska, projekt wystawy: Studio Okuljar Architekt*innen SIA, produkcja: Marta Galewska, Katarzyna Jolanta-Górska; projekt graficzny wystawy: Alina Rybacka-Gruszczyńska; projekt graficzny plalatu i materiałów promocyjnych: Anna Światłowska, opracowanie map: Karolina Pietrzyk; fotografie: Diana Lelonek, Antonina Gugała, redakcja i korekta: Urszula Drabińska, realizacja: Ksenia Góreczna, Paweł Grochowalski, Krzysztof Hernik, Piotr Lipiński, Artur Miniewicz, Katarzyna Radecka, Adam Rogowski, Leszek Sokołowski, Mariusz Stawski, Piotr Wójtowicz; Studio Robot, multimedia: Piotr Szatyłowicz, opieka konserwatorska: Robert Kołodziejski, Piotr Popławski; koordynacja digitalizacji: Mikołaj Kalina, wypożyczenia zewnętrzne: Janusz Kurczak, wypożyczenia wewnętrzne: Tomasz Lewandowski, Małgorzata Oliwińska, Zuzanna Sieroszewska-Rolewicz, Filip Żelewski, dostępność: Katarzyna Szafrańska, ETR i język prosty: Aleksandra Sztajerward, Beata Strzelczyk; program towarzyszący: Wanda Kaczor, Marcin Matuszewski, Karolina Iwańczyk; komunikacja i marketing: Joanna Andruszko, Melissa Czaplicka, Matylda Dobrowolska, Agata Fijałkowska, Daniel Karwowski, Aleksandra Koszalska, Anna Ładna, Aleksandra Migacz, Milena Paszkowska, Jowita Purzycka, Filip Wielechowski-Olszak, współraca przy kwerendzie w zbiorach Muzeum Warszawy: Karolina Ziębińska-Lewandowska, Jarosław Trybuś, Katarzyna Reszka, archeologia, Zbigniew Polak, Ewelina Więcek, Zuzanna Różańska-Tuta, malarstwo i grafika: Jacek Bochiński, Zofia Rojek, fotografia: Piotr Głogowski, Anna Topolska, architektura: Ewa Perlińska-Kobierzyńska, archiwum dokumentów: Rafał Radziwonka, Aneta Matuszewska; pamiątki historyczne: Monika Siwińska; zbiory prywatne: Maria Buko, Adam Przywara
Organizator: Muzeum Warszawy, Rynek Starego Miasta 28/42
Czas trwania: 30 marca – 3 września 2023 r.
Fot. Tomasz Kaczor
WYDARZENIE ARCHITEKTONICZNE
SZTUKA AKTUALIZACJA. CO WIDAĆ W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ WARSZAWY?
Publikacja powstała w ramach projektu „Aktualizacja. Warszawa i jej sztuka publiczna” realizowanego przez Fundację Puszka i współfinansowanego ze środków Urzędu m.st. Warszawy. Stanowi podsumowanie wieloletniego projektu badawczego, który polegał na dokumentowaniu w sieci szeroko rozumianej sztuki, która pojawiła się w przestrzeni publicznej. Badaczki Monika Wróbel i Aleksandra Litorowicz z zespołem dokonały analizy udokumentowanych 1090 realizacji artystycznych. Są to pomniki, murale, instalacje, rzeźby i neony z lat 1989–2023. Ale w książce nie zabrakło także artystycznych działań o ulotnym charakterze takich jak happeningi, performance, czy akcje z lat 2015–2023. Projekt zakończony wydaniem książki pozwolił na dokumentację i popularyzację realizacji artystycznych (stałych i efemerycznych) w przestrzeni publicznej oraz na pogłębioną analizę, której dokonali badacze różnych dyscyplin nauki i sztuki. „Autorzy odpowiadają na pytania: Jaka jest sztuka Warszawy widziana z lotu ptaka? Co widać poza jej jednostkowymi fenomenami? Co buduje krajobraz pamięci i wizualność stolicy? Czy i jak sztuka wymyśla miasto i zajmuje się współczesnością? Co zmienia? Kto ją tworzy, a kto za nią płaci?”.
Autorzy: pomysł, redakcja, opracowanie badań, teksty: Aleksandra Litorowicz, Monika Wróbel; teksty: Sebastian Cichocki, Olga Drenda, Maciej Frąckowiak, Marek Krajewski, Jess Łukawska, Szymon Maliborski, Kuba Snopek; projekt graficzny i skład; Pracownia Zbytki; ilustracje i infografiki: Aubo Lessi; mredakcja językowa i korekta: Justyna Chmielewska; fotografie: Sisi Cecylia, Maciej Krüger
Organizatorzy: Fundacja Puszka; współfinansowanie: m.st. Warszawa
WYDARZENIE ARCHITEKTONICZNE
ILUSTROWANE ATLASY ARCHITEKTURY WARSZAWY I SPACERY ARCHITEKTONICZNE
Ilustrowane atlasy architektury poświęcone warszawskim dzielnicom wymyśliła i projektuje Magdalena Piwowar. Książki wyróżniają się staranną oprawą graficzną. Architektura i detale są pokazane na rysunkach. Unikatową serię od 11 lat wydaje Fundacja Centrum Architektury. Starannie opracowane przewodniki mają charakter spacerowników, publikacjom towarzyszą autorskie i bardzo popularne spacery architektoniczne. Od niedawna organizatorzy zapewniają uczestnikom tłumaczenie na Polski Język Migowy. W sumie odbyło się już kilkadziesiąt spacerów. Prowadzą je autorzy i autorki atlasów, którzy w ciekawy i atrakcyjny sposób opowiadają o architekturze, jej twórcach i użytkownikach.
Rok 2023 był wyjątkowy. Miłośnicy serii mogli kupić aż trzy nowe tomy z serii. Są to: „ŚRÓD PD. Ilustrowany atlas architektury Śródmieścia Południowego”, „GRO. Ilustrowany atlas architektury Grochowa”, „MOK PD. Ilustrowany atlas architektury południowego Mokotowa”.
Wydawca i organizator: Fundacja Centrum Architektury: Agnieszka Rasmus-Zgorzelska
Autorzy: autorka koncepcji, dyrektorka artystyczna, projektantka: Magdalena Piwowar; redaktorki prowadzące: Agnieszka Rasmus-Zgorzelska (GRO, MOK PD), Anna Wrońska (ŚRÓD PD); GRO: wybór obiektów i tekst: Cezary Polak, Anna Wrońska; rysunki: Mateusz Gryzło, Maria Łomiak, Peter Łyczkowski, Hubert Przybyszewski, mapa: Ryszard Piwowar, ŚRÓD PD: wybór obiektów i tekst: Michał Kempiński, Krzysztof Mordyński; rysunki: Mateusz Gryzło, Maria Łomiak, Peter Łyczkowski, Hubert Przybyszewski, mapa: Ryszard Piwowar; MOK PD: wybór obiektów i tekst: Joanna Koszewska, Grzegorz Mika; rysunki: Kamila Doniec, Maciej Drążkiewicz, Hubert Przybyszewski; współpraca: Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk, Leszek Piskowski; przekład na język angielski: Zofia Sochańska, Bartek Kumor
Fot. Peter Łyczkowski
