Przypadkowa hybryda województw
Dr Łukasz Zaborowski, autor raportu i ekspert Instytutu Sobieskiego ds. rozwoju regionalnego i polityki przestrzennej, krytycznie ocenia obecny podział administracyjny Polski, nazywając go „przypadkową hybrydą”. Według Zaborowskiego, obecny układ województw nie jest wynikiem przemyślanej koncepcji, ale efektem zakulisowych negocjacji politycznych.
W wyniku tych decyzji niektóre miasta, takie jak Kielce, Opole, Gorzów i Zielona Góra, zachowały rangę miast wojewódzkich, podczas gdy inne, takie jak Częstochowa, Kalisz, Radom i Tarnów, straciły swoje statusy, mimo ich ważnej roli w strukturze osadniczej kraju.
Kierunek zmian
Zaborowski wskazuje, że nierówności te wymagają korekty w imię sprawiedliwości i równości statusu regionów w kraju. Proponowane zmiany opierają się na kilku założeniach, takich jak dążenie do równowagi wielkościowej województw, łączenie regionów na zasadzie wspólnoty interesów oraz przywrócenie jedności regionów, które obecnie są podzielone.
Kluczowym elementem propozycji jest idea województwa policentrycznego, która zakłada istnienie dwóch równorzędnych ośrodków władzy w każdym województwie, co ma na celu zapobieganie dysproporcjom między centrum a prowincją.
4 warianty reformy
Zaborowski przedstawił cztery warianty koncepcji reformy administracyjnej:
- Wariant I, „minimalny”, zakłada drobne korekty obecnego stanu.
- Wariant II, „umiarkowany”, uzupełnia układ o województwa brakujące w świetle obecnych standardów.
- Wariant III, „równoważący”, dąży do zwiększenia roli województw pozametropolitalnych kosztem tych metropolitalnych.
- Wariant IV, „makroregionalny”, proponuje powrót do koncepcji dużych województw, ale pozbawiając największe ośrodki funkcji administracyjnych szczebla wojewódzkiego.
12 województw zamiast 16
Najbardziej innowacyjny jest wariant IV, który zakłada zmniejszenie liczby województw do 12. Jest to propozycja radykalna, która wymagałaby gruntownych zmian w administracji publicznej.
Ostateczna decyzja dotycząca ewentualnej reformy będzie z pewnością przedmiotem szerokiej dyskusji i konsultacji społecznych. Jedno jest pewne – temat podziału administracyjnego w Polsce na pewno jeszcze długo pozostanie w centrum uwagi opinii publicznej.
